Cảm ơn cho tình nhân gian.

   Đây là một công trình kinh điển - Biệt thự trên thác - Tác giả: KTS Frank Lloyd Right, một bậc thày người Mỹ về nghệ thuật kiến trúc hậu hiện đại. Tôi chọn bức hình này, một công trình với những đường nét khỏe khoắn và dáng khối đã trở thành kinh điển cho trường phái hậu hiện đại để mở đầu cho lời cảm ơn đến tất cả các bạn, những người đã có những nhận xét rất thật lòng cho bài viết Cầu thị một chút nhân gian.

   Tôi vốn, có lẽ là không thích đưa hình ảnh những công trình của mình lên blog, bởi nghề nghiệp của tôi, trong một phạm vi nhất định thì điều đó là không thích hợp. Tôi chỉ đưa nó lên để mọi người có một cái nhìn như thế nào với những ý thích sử dụng mà tôi, với vai trò làm nghề, cho là sự lựa chọn cho sử dụng của chủ đầu tư thật sự là chưa thỏa đáng. Cũng đồng thời, khi post hình lên, tôi không giải thích nhiều, không thuyết minh thêm về ý đồ sáng tác, chỉ để với một mục đích duy nhất là, muốn đọc các ý kiến nhận định dựa trên cảm quan khi xem hình. Với những bức hình thôi, mỗi người sẽ đưa ý thích của mình vào. Như thế sẽ khách quan hơn. Và ít nhiều, qua các nhận xét, tôi cũng đã có thể hình dung về cá tính, về sở thích, về nhân sinh quan của những nhận xét đó. Thực sự, nó sẽ giúp tôi nhiều hơn trong công việc.

   Ở bài trước, tôi không nói cá nhân tôi thích phương án nào và tôi cũng đã nói ở dòng cuối, là một trong ba phương án đó đã được lựa chọn và đưa vào xây dựng. Đến bây giờ, công trình đã xây đến phần mái, chuẩn bị vào giai đoạn hoàn thiện. Sở dĩ tôi đưa lên, ngoài chuyện muốn đa chiều trong nhận xét, cũng còn vì muốn nói, như một điều tâm sự đầu năm. Một đầu năm mà tôi muốn gửi tới các bạn mọi sự may mắn nhất. 

   Công trình này với tôi là một thất bại. Nhưng với thất bại đó, tôi nghĩ rằng sẽ lại có thêm những kinh nghiệm trong hành nghề. Thành công sẽ được đúc rút từ những va vấp. Sự đã qua sẽ qua và sẽ để hướng tới những vừa lòng, những thành công. Một năm khởi đầu từ những gì đã qua, đó là điều tôi muốn chia sẻ cùng các bạn.

   Đây chính là sự thất bại của tôi. Là phương án của tôi, do tôi sáng tác từ đầu. Khi nhận thiết kế nó, tôi đã đồng ý làm thử phương án, nếu được chấp nhận thì ký hợp đồng. Tôi đã tìm hiểu kỹ về chủ đầu tư. Anh là người giàu có, mạnh mẽ, quyết đoán và thông minh. Anh nói muốn một công trình đẹp nhưng hiện đại và đơn giản. Thực ra, cái điều đẹp mà đơn giản này, tôi đã được nghe rất nhiều chủ đầu tư nói. Và nó là một điều rất khó cắt nghĩa. Nhưng tôi không quên tiêu chí hiện đại của anh. Ngoài tất cả những điều bàn thảo bên bàn trà, bên chén rượu mà tôi đã ghi lại, rồi tổng hợp thành một bản Nhiệm vụ thiết kế đưa anh xem và duyệt, thì tôi nghĩ, đây sẽ phải là một công trình có ngôn ngữ kiến trúc hiện đại nhưng nó phải lạ, phải độc đáo, phải là một dáng dấp mà chưa một nơi nào trên đất nước mình có.

   Và nó là một công trình phức hợp với tính năng văn phòng vượt trội, tính năng ở yếu hơn. Nó không thể gọi là nhà ở gia đình bởi tính năng sử dụng đến hơn 5000m2 sàn sử dụng. Vậy nên, ngoài ngôn ngữ kiến trúc phải khác lạ, mang tính hiện đại thì tính độc đáo qua các khối hình lập thể của các mảng kính phải được nổi trội nhất, và hài hòa với các mảng kính phẳng. Khối kính lập thể này là hình thức phản chiếu của nhấp nhô núi và đảo của biển Hạ Long, cũng là phản ánh quá trình kinh doanh không bằng phẳng của chủ nhân. Không có một sự làm giàu nào mà dễ dàng cả, kể cả khi sự giàu có được trải đệm bằng hình thức con ông cháu cha. Bên cạnh đó, các mảng kính phẳng tôi xen kẽ vào để dịu đi sự nhấp nhóa của hình thức lập thể, với hai buồng thang máy lồng kính chạy dọc hai bên mảng chính giữa. Thang máy lồng kính khoe được sự sang trọng và tính hiện đại. Sự chuyển động buồng thang lên xuống có thể trực quan nhìn thấy mang biểu tượng của tính năng động.

   Hai tầng trên cùng là tầng ở, dành cho gia đình nên tôi muốn tạo sự khác biệt với các tầng văn phòng bằng mảng kính lớn với tầm nhìn bao quát ra biển. Nóc mái là khu relax, đồng thời dành cho các công việc tiếp khách của chủ nhân. Các bạn đã xem bài trước nên công năng xin không nói đến nữa.

   Tôi đã thiết kế xong toàn bộ phần kết cấu, móng cọc, tầng hầm và đã xây thô lên tầng một, với hồ sơ thiết kế chi tiết cũng tương đối hoàn chỉnh thì bất đồng xảy ra. Tôi không thể thuyết phục được chủ nhân tòa nhà giữ lại sáng tác kiến trúc này. Dù điều gì xảy ra, tôi cũng nhận về mình sự thất bại. Anh mạnh mẽ, quyết đoán nhưng cũng độc đoán. Có lẽ để nói an ủi, tôi sẽ dùng từ vô duyên. Đó là thời điểm duyên kết hợp giữa kiến trúc sư và chủ sử dụng kết thúc. Tôi đành gọi một cậu em tôi đến để kế tục công việc. Và phương án hai, phương án ba ra đời. Nói thêm, sau khi đồng ý phương án của tôi, chủ nhân đã cho tôi xem một loạt các phương án đã thiết kế trước đó. Tôi chỉ mỉm cười bởi, chúng chả khác gì một hộp diêm được bọc kính, có khác chăng là cái thì các mảng kính được chia nhỏ ra hơn bởi các khung bê tông, cái thì hai bên phẳng lỳ và ở giữa thì là một mảng kính cong hoặc nhô ra hoặc lõm vào. Chúng na ná như những hình thức kiến trúc lặp lại hằng hà sa số của các siêu thị hay các không gian kinh doanh vẫn đang hiện hữu trên khắp đất nước.

   Chú em tôi sau khi tiếp quản thì khoe với tôi rằng anh ấy đã chọn phương án ba để xây tiếp. Tôi xem phương án và không nói gì. Về cơ bản, các công năng, không gian sử dụng vẫn như của tôi ban đầu, bởi kết cấu đã định hình, các móng cọc và các bước cột không thể đập đi được. Nhưng hình thức kiến trúc thì với riêng tôi, tôi thất vọng. Tôi không thể trách chú em tôi, bởi tôi quá hiểu chủ đầu tư có cái nhìn và tư duy như thế nào, sự lựa chọn của anh không làm tôi ngạc nhiên. Nhưng với tâm thế của người làm nghề thì tôi thất vọng.

   Tôi hiểu các nhận xét của những bạn thích và lựa chọn phương án này, và nó cũng là sự lựa chọn của chủ đầu tư. Bởi nhìn nó, sẽ thấy một sự quen mắt. Thói quen vốn là một điều không dễ thay đổi. Hút thuốc lá nhiều khi là thói quen hơn là một sự nghiện ngập. Nhưng với hình thức kiến trúc này, sẽ không thể nói nó mang tính hiện đại được, dứt khoát không. Cũng xin mở rộng thêm, một số kiến trúc sư khi xem các phương án đều thích và lựa chọn phương án của tôi, nhưng như đã nói, tôi muốn có thêm những cách nhìn của những người không có chuyên môn.

   Về mặt chuyên môn thì nó không có ngôn ngữ kiến trúc riêng, nó không tách bạch được tính năng sử dụng phức hợp của công trình. Nó như một tòa nhà công sở khi đi qua sẽ chỉ để lại một ấn tượng là nó được xây mới mà thôi. Cái giữ lại của khối kính lập thể lạc lõng trong một cố gắng cố hài hòa với các mảng kính được khung bê tông chia ra, bởi sự bất hài hòa của tỷ lệ. Với kiến trúc, tỷ lệ là số một, là quan trọng nhất. Tỷ lệ hài hòa sẽ tránh được các mảng miếng tranh chấp. Với một tỷ lệ tương thích, chiều cao và bề ngang công trình sẽ được xử lý khéo hơn. Xin nói thêm rằng, khi thi vào kiến trúc, các bạn sẽ thi môn vẽ, và các bạn phải đi học mới thi được, dù các bạn đầy năng khiếu và vẽ như một họa sỹ.

   Bởi bài thi đòi hỏi thí sinh phải tách bạch được khối hình qua cách đánh bóng. Như bài Entry ngắn, tôi post lên một kiểu vẽ của dân kiến trúc. Các khối được đánh bóng để tách nó ra thành các mảng và tương tác lẫn nhau. Cách vẽ để thi cũng như cả quá trình học môn mỹ thuật là dựng hình và đánh bóng, tả khối. Nó khác hẳn với học đại học mỹ thuật là cách vẽ tả chất. Tức là người họa sỹ vẽ cái bánh mỳ phải tả được ra chất của cái bánh, vẽ cái ly thủy tinh phải nhìn được cái chất thủy tinh. Kiến trúc là vậy. Là mảng khối, là tỷ lệ.

   Cái hình này tôi vẽ trong một lúc làm việc, muốn thư giãn để xả stress nên vẽ chơi. Nhưng nó là sự minh họa cho mảng khối mà tôi muốn đề cập trong nghệ thuật tạo hình kiến trúc. Các mảng đánh bóng với các sắc độ để hỗ trợ cho sự bật nổi của đối tượng muốn tả, chứ không phải là tả bật lên cái chất xương trắng hếu như cách vẽ của người họa sỹ.

   Kiến trúc là một nghệ thuật của sự sắp đặt, pha trộn các hình khối với nhau theo một tỷ lệ hài hòa và nhất định. Và nghệ thuật kiến trúc có sự gần gũi với đời sống thường nhật bởi chính tác phẩm sẽ là sự sử dụng trực tiếp. Từ ngôn ngữ kiến trúc bên ngoài đến các bố cục sắp xếp về nội thất bên trong, đều phải tuân thủ khả năng sử dụng thực tế nhất. Điều đó không dễ. Và nhất là quan điểm về mỹ học, cái nền tảng cho sự nhận định thì không ai giống ai, điều đó lại dẫn đến một quan niệm của văn hóa tiêu dùng và sử dụng. Làm quen với một dạng thức mới không hề là điều dễ dàng, nhất là với những quan điểm thủ cựu và trong một số trường hợp, sự thành công của cá nhân sẽ dễ dàng áp đặt quan điểm hơn. Sự thất bại của tôi trong trường hợp này là như vậy. Tôi cho rằng chủ đầu tư là một doanh nhân giỏi, bản lĩnh, thông minh và mạnh mẽ, vậy thì cái mà anh ấy sử dụng cũng phải có cá tính mạnh mẽ và nổi trội. Nhưng tôi đã sai khi không tìm hiểu thật kỹ về quan điểm mỹ học. Tôi chỉ muốn có một công trình khác lạ cho một thành phố mà tôi đã không ít lần tham gia trên cương vị tư vấn, nhưng chưa bao giờ thành công ở đó.

   Với các bạn, tôi muốn một lần nữa cảm ơn đến với tất cả sự chân thành. Các bạn đã cho tôi những nhận định bằng cảm quan xác đáng với tư duy sống của chính các bạn. Và với các bạn đã lựa chọn phương án một, là đứa con tinh thần mà tôi đã dày công sáng tạo, tôi muốn nói rằng, nếu các bạn không có một tư duy mạnh mẽ, không có một cá tính muốn vượt trội và vươn lên, một tư duy khám phá, các bạn đã không chọn nó. Hay nói chính xác hơn, các bạn là những cá tính hướng ngoại.

   Ý tại ngôn ngoại. Xin dừng lại ở đây và một lần nữa, xin cảm ơn tất cả.